Membran teknolojisi ham suyun özelliğine göre tek başına kullanılmakla beraber genelde birkaç sistemle birlikte kullanılır. Genel itibariyle aşağıdaki şekliyle uygulama olanağı bulunmaktadır. Başlıca elemanları;
Ham Su Deposu: Kaynaktan getirilen ham suyun işlenmeye hazır olarak tutulduğu depodur.
Kimyasal Dozajlama Sistemleri: RO ünitesine dezenfeksiyon kimyasalları dozlayabilen, düşük gürültü seviyesinde çalışan, debi kontrollü, prob kontrollü, otomatik veya manuel kontrollü çalışabilen pompalama üniteleridir.
Membran sistemlerinde; membranın içinden geçen su yüksek saflıkta çıkmakta, buna karşı membranda yüksek oranda safsızlıklar kalmaktadır. Bu safsızlıklar bir konsantrasyon noktasına ulaştıklarında kristal yapılara dönüşerek taş oluşturmakta ve membranın su geçirme yeteneğini bozarak sonunda sistemi tıkanmasına sebep olmaktadır.
Bu sebepten dolayı membran sistemlerinde antiskalant kullanımı gereklidir.
Antiskalant , membran prosesi giriş suyuna verilerek suda bulunan tuzların (CaCO3, CaSO4, SiO2, BaSO4, MgSO4, CaF2 v.b ) çökelme/kristalleşme noktalarını geciktirir, yüksek kireç ve kirlilik çözme kapasitesi ile kirliliği azaltır. Böylece membran kullanım süresini arttırır.
Seçilen antiskalant doğru uygulandığında büyük oranda kristalleşmeleri geciktirmekte dolayısıyla tıkanmaların çok daha geç meydana gelmesine sebep olmaktadır. Sülfürik asit ve hidroklorik asit ihtiyacı azalır ve bu kimyasalların kullanımı ile oluşan riskler azalmış olur. İşletme,temizlik ve bakım maliyeti azalmış olur. Ters osmoz sistemlerinde daha yüksek oranda geri kazanım sağlar, sistem daha uzun süreli çalışır, konsantrasyon debisinde azalma ve daha uzun membran ömrü sağlar.
Tıkanmış ya da bakteri oluşumu gerçekleşmiş olan membranlar da membran temizleyici kimyasallarla temizlenebilir ve tekrar kullanabilir hale getirilebilir.
Cemkimsan Kimya olarak geliştirdiğimiz ve fabrikamızda ürettiğimiz membran tıkanmalarını önleyen ve membranların faydalı ömürlerini uzatan antiskalant ürünlerimiz;
C-SCALANT 6080: Yüksek miktarda silis içeren suyla beslenen membranları koruyucu üründür. Membranların tıkanmasını önler, faydalı kullanım ömrünü uzatır
C-SCALANT 2005: Membranları koruyucu üründür. Membranların tıkanmasını veya kapasitesinin düşmesini önler, faydalı kullanım ömrünü uzatır
C-SCALANT 1085: Membranları koruyucu üründür. Membranların tıkanmasını veya kapasitesinin düşmesini önler, faydalı kullanım ömrünü uzatır. İçme suyu üretim tesislerinde kullanımı uygundur. NSF sertifikalıdır.
Tıkanan ve bakteri oluşan membranların temizliğinde;
C-MEC 102: Asidik membran temizlyeici; kireç ve benzeri kirlilikler sebebiyle saf su üretim kapasitesi düşmüş membranların temizliğinde kullanılır. Düşük pH değerine sahip asidik bir üründür
C-MEC 100: Organik asidik membran temizlyeici kireç ve benzeri kirlilikler sebebiyle saf su üretim kapasitesi düşmüş membranların temizliğinde kullanılır. Düşük pH değerine sahip asidik bir üründür.
C-MEC 200: Bazik membran temizleyici; kolloidal ve benzeri kirlilikler sebebiyle saf su üretim kapasitesi düşmüş membranların temizliğinde kullanılır. Yüksek pH değerine sahip bazik bir üründür.
C-MEC 17: Membran Dezenfektanı R.O membranlarında zaman içerisinde biriken biyolojik kalıntıları temizlemek için kullanılan membran temizleme kimyasalıdır.
Kum Filtreleri: Askıda kat maddelerin tutulmasını sağlayarak sudaki bulanıklık, mekanik kirlilik, tortu gibi kirletici unsurların sudan ayrılmasını sağlayan ve genellikle zaman kontrollü olarak çalışan filtrasyon sistemidir. Bu filtreler, çeştli tane çaplarında ve farklı miktarlarda kuartz kum içerir. 3.2-5.6 mm arasında ilk katman, daha sonra 1-2 mm tane çaplarında ikinci katman ve daha sonra da 0.4-0.8 mm tane çaplarında üçüncü ve son katman bulunmaktadır. Filtrenin çabuk tıkanması nedeniyle sık sık geri yıkama (80-100 saatte bir) gerektirir. Kum malzemesinin kaba olşu nedeniyle kaba filtre çıkışında daha hassas süzme yapan filtrelerin kullanılması gerekmektedir.
Yumuşak Su Deposu: Ham suyun işlendikten sonra yumuşak su olarak kullanılmak üzere bekletilen tanktır. Yumuşak su buradan ters osmoz ikinci ünitesine alınır.
Saf Su Deposu: Ham suyun işlendikten sonra saf su olarak kullanılmak üzere bekletilen son istasyondur. Saf su buradan pompalar vasıtasıyla kullanım yerlerine dağıtılır.
Yardımcı Ekipmanlar: Su besleme pompaları, otomatik ve manuel kontrol vanaları, alçak ve yüksek basınç borulamaları, PLC kontrollü kumanda panosu ve diğer enstrümanlar.
Ters Osmoz Sistemleri: Ters osmoz teknolojisi, bilinen en hassas filtrasyon teknolojisidir.
Son yıllarda gelifltirilen bu teknoloji büyük şirketlerin arıtılmış su üretim tesislerinde kullanılmaktadır. Reverse Osmosis (RO) sistemi (Ters Osmoz), suyun içerisinde bulunan katyon ve anyon iyonlarının giderilme işlemidir ve %90-99,8 oranında arıtma yapan bu sistem tasarım değerleri, ham suya göre (iletkenlik, TDS) belirlenir. Çoğu RO sistemi 25°C besleme suyuna göre tasarlanır. Suda mikrobiyolojik aktiviteler 15-18°C’den sonra hızlı bir şekilde artış göstermektedir. Dolayısıyla RO sistemi besleme suyu sıcaklığı bakımından en verimli olduğu değerler 15-18°C aralığındadır. Bu değerlerin altında olduğu soğuk iklimlerde ise sisteme bir ısı değiştirici konulmakta ve sıcaklık yükseltilebilmektedir. Kuyu suyu RO sistemleri %60-75 verime göre, deniz suyu sistemleri ise maksimum %30-40 verime göre dizayn edilir. RO sistemlerinin endüstri uygulamalarında 60 psi ve 25°C’de 45 GPD (Günlük su üretimi-galon olarak) standarttır. RO sisteminde yüksek permeate akışı sağlanabilir ancak o zaman daha kısa membran kullanım süresi, kimyasal temizleme maliyetlerinin artması gibi riskler oluşturacaktır. Çalışma Prensibi; ters osmoz sistemi, çapraz akış filtrasyon (doğadaki ozmotik dengenin ters işleyişi) prensibine göre çalışır. Bu sistemde yüksek basınç uygulanan ham su, membranlara doğru itilir buradan ham suyun bir kısmı, yüksek basıncın etkisiyle üzerinde 1-10°A (°A= Angstrom 10-10 metre) boyutunda gözenekler bulunan yarı geçirgen membranın karşı tarafına geçerek saf suyu oluştururken, besleme tarafında kalan ağır konsantre su membran yüzeyini süpürerek drenaja atılır.
https://www.cemkimsan.com.tr/post/antiskalant-ve-membran-temizleyiciler
https://www.ttmd.org.tr/yayinlar/ttmd-dergisi#gallery-237
http://www.suvecevre.com/edergi/19/149/index.html
TMMOB Kimya Mühendisleri Odası; Su Elkitabı
Cemkimsan Kimya Ders Notları